เตรียมตัวไหว้พระภูมิเจ้าที่ ต้องใช้ธูปกี่ดอก และของถวายอะไรบ้าง

ไม่ว่ากี่ยุคสมัย ความเชื่อเรื่อง การไหว้เจ้าที่ และ ไหว้ศาลพระภูมิยังคงเป็นสิ่งที่อยู่คู่กับคนไทยมาช้านาน เนื่องจากเชื่อว่าจะช่วยเสริมความเป็นสิริมงคลกับชีวิตของเจ้าของบ้านและผู้อยู่อาศัย ทั้งในด้านการงานและการเงิน รวมถึง ช่วยป้องกันสิ่งไม่ดีเข้าสู่ตัวบ้าน โดยเฉพาะอย่างยิ่ง หากใครที่กำลังเลือกซื้อบ้านอยู่หรือกำลังจะย้ายเข้าบ้านใหม่ การไหว้เจ้าที่บ้านใหม่ก็สำคัญเช่นกัน ซึ่งคุณจะต้องรู้ว่าไหว้พระภูมิเจ้าที่ใช้ธูปกี่ดอกเพื่อให้ปฏิบัติได้อย่างถูกต้อง

ศาลพระภูมิ vs ศาลเจ้าที่ เหมือนกันหรือไม่? 

ทั้งศาลพระภูมิและศาลเจ้าที่ เป็นสถานที่สำหรับสักการะบูชาเทวดาหรือดวงวิญญาณ ที่ทำหน้าที่ดูแลและปกปักรักษาบ้านเรือนหรือที่อยู่อาศัย ซึ่งสามารถตั้งทั้ง 2 ศาลไว้ด้วยกันได้ โดยมีหลักการ คือ เมื่อหันหน้าเข้าศาล ตัวของศาลพระภูมิจะอยู่ทางซ้ายมือ ในขณะที่ศาลเจ้าที่จะอยู่ทางขวามือ ทั้งนี้ หากจะเลือกตั้งเพียงศาลเดียวก็สามารถทำได้เช่น

ในการไหว้เจ้าที่บ้านใหม่หรือบ้านที่อาศัยอยู่ หลายคนอาจสงสัยว่า ศาลพระภูมิและศาลเจ้าที่นั้นมีแตกต่างกันหรือไม่ ซึ่งในความเป็นจริงแล้ว ศาลพระภูมิและศาลเจ้ามีความแตกต่างกัน ดังนี้

ศาลพระภูมิ

ศาลพระภูมิเป็สถานที่ของเทพารักษ์ที่คอยคุ้มครองบ้านเรือน เชื่อว่า หากได้กราบไหว้ศาลพระภูมิจะได้รับสิ่งดีๆ เข้ามาในชีวิตได้ ซึ่งศาลพระภูมิส่วนใหญ่ มักมีลักษณะเป็นบ้านหรือวิหารหลังเล็ก นอกจากนั้น เสาพระภูมิยังมีเพียงเสาเดียว เนื่องจากพระภูมิมีสถานะเป็นภุมมเทวาหรือเทพที่มาอาศัยอยู่บนพื้นดินมนุษย์ โดยมีตำแหน่งการตั้ง ดังนี้

• ให้ตั้งศาลไว้บนพื้นดินและต้องไม่ถูกเงาของตัวบ้านปิดทึบ
• ห้ามตั้งศาลพระภูมิให้ตรงกับประตูทางเข้าบ้านและห้องต่างๆ รวมถึง ให้แยกศาลออกห่างจากรั้วบ้านหรือกำแพงบ้านอย่างน้อย 1 เมตร
• ให้ตั้งศาลพระภูมิไว้อยู่เหนือระดับสายตาเล็กน้อย

 

ศาลเจ้าที่

ศาลเจ้าที่ หรือศาลตายาย คือ ศาลหรือสถานที่ของเจ้าของพื้นที่เดิมซึ่งเคยอยู่อาศัยมาก่อน โดยการตั้งศาลเจ้าที่นั้น เป็นการอัญเชิญเจ้าที่เดิม เพื่อให้มาช่วยดูแลคุ้มครองและปกปักรักษาบ้านของเราต่อไป โดยเจ้าที่สามารถแบ่งออกเป็น 2 ประเภท คือ เจ้าที่แท้ ซึ่งเป็นเจ้าของที่ดินเดิมที่ไม่ได้ไปเกิดใหม่ แต่เลือกอาศัยอยู่ในพื้นที่ดังกล่าว และ เจ้าที่จร ซึ่งเป็นดวงวิญญาณเร่ร่อนอยู่แถวนั้น เมื่อเจ้าของเดิมจากไป จึงได้เข้ามาอยู่อาศัยต่อ

นอกจากนั้น ศาลเจ้าที่มักนิยมสร้างเป็นเรือนไทยจำลองที่มี 4 หรือ 6 เสา เนื่องจากมีลำดับสถานภาพต่ำกว่าศาลพระภูมิ โดยมีตำแหน่งการตั้งศาลเจ้าที่เพื่อไหว้เจ้าที่บ้านใหม่หรือเจ้าที่เดิม ดังนี้

• ศาลจะต้องตั้งอยู่บริเวณพื้นที่กว้าง สะอาดตา เพื่อรับเอาสิ่งดีๆ เข้าสู่ตัวบ้าน
• ให้ตั้งศาลไว้บนพื้นธรรมดา แต่ถ้าต้องการเสริมโชคลาภ สามารถวางแผ่นเงินหรือแผ่นทองไว้ใต้ศาลเจ้าที่ได้
• ห้ามตั้งเจ้าที่ตรงกับประตูทางเข้าบ้าน ห้องน้ำ หรือใต้บันได เพราะอาจเกิดผลไม่ดีตามมาได้

ไหว้ศาลพระภูมิและไหว้เจ้าที่ใช้ธูปกี่ดอก

สำหรับใครที่กำลังสงสัยว่าการไหว้ศาลพระภูมิหรือการไหว้เจ้าที่ใช้ธูปกี่ดอกอยู่นั้น  จะมีให้เลือกตั้งแต่การจุดธูป 1 ดอก, 3 ดอก, 5 ดอก, 7 ดอก, และ 9 ดอก โดยจะแตกต่างกันไปตามประเภทของศาล ซึ่งแต่ละจำนวนนั้นจะมีความหมายที่แตกต่างกันไป ดังนี้

• ศาลพระภูมิ

การไหว้ศาลพระภูมิส่วนมากมักใช้ธูปจำนวน 9 ดอก เนื่องจากเป็นการบูชาถึงผู้มีพระคุณ พระภูมิ และเทพองค์อื่นๆ อีกทั้งเลข 9 ยังเป็นเลขมงคลตามความเชื่อของคนไทย นอกจากนั้น ในการไหว้ศาลพระภูมิ ยังมีการใช้ของถวายอื่นๆ เช่น ดอกไม้ พวงมาลัย ของคาวและหวาน รวมถึง ผลไม้อีกด้วย โดยมีบทสวดคือ “ยัสสานุภาวะโต ยักขา เนวะ ทัสเสนติ ภิงสะนัง ยัมหิ เจวานุยุฐ ชัญโต รัตตินเทวะ มะตันทิโต สุขัง สุปะติ สุตโต จะปาบะงกิญจิ ปะริตตันตัม ภาณามะเหฯ” เพื่อให้บ้านร่มเย็นเป็นสุข เสริมโชคลาภวาสนา

• ศาลเจ้าที่

นอกเหนือจากการไหว้ศาลพระภูมิแล้ว ในส่วนการไหว้ศาลเจ้าที่นั้น จะใช้ธูปจำนวน 7 ดอกเท่านั้น เนื่องจากเลข 7 เป็นอีกเลขที่มีความเป็นสิริมงคล อีกทั้งยังเป็นการไหว้เพื่อสื่อถึงจิตวิญญาณของพ่อ แม่ และครูบาอาจารย์ผู้ได้สั่งสอนเราด้วย ทั้งนี้ การไหว้ศาลเจ้าที่มักใช้ของถวายอื่นๆ อย่าง ดอกไม้ พวงมาลัย และอาหารต่างๆ รวมถึงของหอมหรือเครื่องหอมในการถวายร่วมด้วย

โดยใช้บทสวดคือ “อิติสุคะโต อะระหังพุทโธ นะโมพุทธายะ ปะฐะวีคงคา พระภุมมะเทวา ขะมามิหัง” (3 จบ) เพื่อป้องกันภัยอันตรายต่างๆ เข้าสู่ตัวบ้าน และช่วยคุ้มครองเจ้าของบ้านและผู้อยู่อาศัยให้รอดพ้นปลอดภัยจากวิญญาณชั่วร้ายทั้งปวง

 

ความหมายของจำนวนธูป

นอกจากจำนวนธูปที่แตกต่างกันจะใช้เพื่อไหว้ศาลพระภูมิและศาลเจ้าที่แล้ว การใช้ธูปตั้งแต่จำนวน 1 - 9 ดอก ยังมีความหมายที่แตกต่างกันไป ซึ่งมีดังนี้

• 1 ดอก

การจุดธูป 1 ดอกเป็นการจุดเพื่อไหว้เจ้าที่เจ้าทาง วิญญาณทั่วไป หรือผีจรที่อยู่ในพื้นที่บริเวณนั้น

• 3 ดอก

การจุดธูป 3 ดอกเป็นการจุดเพื่อระลึกและบูชาถึงพระรัตนตรัย ซึ่งหมายถึง ที่พึ่งอันประเสริฐ 3 ประการ ได้แก่ พระพุทธ พระธรรม และพระสงฆ์

• 5 ดอก

การจุดธูป 5 ดอกเป็นการจุดเพื่อบูชาพระพุทธ พระธรรม และพระสงฆ์ ตลอดจนพ่อแม่และครูอาจารย์ผู้มีบุญคุณกับเรา

• 7 ดอก

การจุดธูป 7 ดอกเป็นการจุดเพื่อรำลึกและบูชาถึงพ่อแม่และครูบาอาจารย์ที่จากไปแล้ว อีกทั้งยังเหมาะสำหรับการไหว้ศาลพระภูมิอีกด้วย

• 9 ดอก

การจุดธูป 9 ดอกเป็นการจุดเพื่อบูชาเจ้าที่และไหว้ศาลพระภูมิ รวมถึง ผู้มีพระคุณต่างๆ นอกจากนั้น เลข 9 ยังเป็นเลขมงคลศักดิ์สิทธิ์ตามความเชื่อของคนไทยด้วย

 

ของถวายศาลพระภูมิ

สำหรับของที่ใช้ในการถวายและไหว้ศาลพระภูมินั้น ส่วนมากมักใช้ของคาว ของหวาน ผลไม้ และเครื่องดื่มในการบูชาเพื่อเสริมความเป็นสิริมงคลให้กับชีวิต แต่ทั้งนี้อาจต้องคำนึงถึงของที่ห้ามถวายด้วย เพราะไม่อย่างนั้น อาจเกิดผลเสียได้

• ของคาว

ของคาวส่วนใหญ่ที่นิยมใช้ไหว้ศาลพระภูมิมักนิยมถวายด้วยข้าวสุก แกงต้มจืด เนื้อสัตว์ เช่น หมูและไก่ หรืออาหารทะเลอย่างกุ้ง ปู และปลาที่ผ่านขั้นตอนการทำให้สุกมาแล้ว

• ของหวาน

ของหวานที่ใช้ในการถวายส่วนมากจะเป็นขนมไทยที่มีความหมายเป็นมงคล เช่น ขนมทองหยิบ ทองหยอด และอื่นๆ เป็นต้น

• ผลไม้

ในส่วนของผลไม้ที่นิยมใช้ไหว้ศาลพระภูมินั้น จะเป็นผลไม้หลายชนิด เช่น กล้วย ส้ม สับปะรด และผลไม้ชนิดอื่น โดยแบ่งเป็นชนิดละ 5 ลูกหรือผล หรือตามความสะดวกของผู้ถวาย

• เครื่องดื่ม

เครื่องดื่มส่วนมากที่ใช้ในการถวาย คือ น้ำเปล่า น้ำผลไม้ น้ำชา หรือน้ำอัดลม นอกจากนั้น บางบ้านก็สามารถถวายเหล้าหรือสุราได้เช่นกัน

• ของที่ห้ามถวาย

เมื่อมีของที่ใช้ถวายและไหว้ศาลพระภูมิแล้ว ก็ต้องมีของที่ห้ามถวายเช่นกัน ยกตัวอย่างเช่น ผลไม้ที่ไม่สุกหรือเสีย รวมถึง ผลไม้ที่ชื่อไม่เป็นมงคล เช่น มังคุด ซึ่งเชื่อว่าจะทำให้เป็นคนดวงกุด ไม่มีโชคลาภวาสนา เป็นต้น

 

ของไหว้ศาลเจ้าที่

นอกจากคำถามที่ว่าไหว้เจ้าที่ใช้ธูปกี่ดอกแล้ว ของไหว้ศาลเจ้าที่มีอะไรบ้างก็เป็นสิ่งที่หลายคนสงสัยและอยากรู้เช่นกัน ซึ่งจะมีสิ่งที่ควรถวายและข้อควรระวังอย่างไร ไปดูกันเลย

• ของคาว

สำหรับของคาวที่ใช้ถวายเจ้าที่จะนิยมใช้เป็นหัวสัตว์อย่าง หัวหมูหรือหัวไก่ที่ผ่านกรรมวิธีการทำให้สุกมาแล้ว รวมถึง ข้าวสุกและต้มแกงต่างๆ

• ของหวาน

ในส่วนของหวานที่นิยมนำมาถวาย ได้แก่ ขนมที่ทำมาจากนมและเนย หรือ วุ้นผลไม้ เช่น วุ้นมะพร้าว และขนมไทยที่มีความหมายมงคลต่างๆ เช่น ฝอยทอง เม็ดขนุน หรือทองเอก เป็นต้น

• ผลไม้

หากใครที่กำลังมองหาผลไม้ไหว้เจ้าที่บ้านใหม่อยู่ละก็ จะต้องไม่พลาดกับผลไม้ความหมายดีต่างๆ เหล่านี้ เช่น องุ่น แก้วมังกร และอื่นๆ ที่นอกจากจะเหมาะกับการถวายเจ้าที่แล้ว ยังเป็นผลไม้ที่มีประโยชน์ต่อร่างกาย ช่วยเสริมสุขภาพให้แข็งแรงและขับถ่ายง่ายขึ้นด้วย

• เครื่องดื่ม

เครื่องดื่มที่ใช้ไหว้เจ้าที่ ส่วนใหญ่ถวายเป็นน้ำเปล่า น้ำชา และน้ำอัดลม โดยเฉพาะอย่างยิ่ง สำหรับน้ำแดงที่คนไทยหลายคนอาจชินตา เนื่องจากน้ำแดงเป็นน้ำที่มีสีคล้ายเลือด คนส่วนใหญ่จึงนิยมใช้ถวายเพื่อแสดงถึงความศักดิ์สิทธิ์ นอกจากนั้น เกี่ยวกับความเชื่อเรื่องสี สีแดงยังสื่อถึงความแข็งแกร่งและพลังอำนาจอีกด้วย

• ของที่ห้ามถวาย

แน่นอนว่าในการไหว้เจ้าที่ก็มีสิ่งของที่ห้ามถวายเช่นกัน เช่น ผลไม้อย่างละมุด มะเฟือง พุทรา และผลไม้อื่นๆ ที่มีความหมายไม่ดี ซึ่งอาจทำให้นำอุปสรรคต่างๆ นานาเข้ามาในชีวิตได้

 ก่อนทำการไหว้ศาลพระภูมิ หรือไหว้ศาลเจ้าที่ ควรทราบว่าไหว้ศาลพระภูมิและไหว้เจ้าที่ใช้ธูปกี่ดอก รวมถึง ของที่ใช้สำหรับถวายว่าควรเตรียมสิ่งใดบ้าง เพื่อความเป็นสิริมงคลแก่ผู้พักอาศัย และควรหลีกเลี่ยงสิ่งใดบ้าง เพื่อป้องกันไม่ให้ถวายของที่มีความหมายไม่ดีแก่พระภูมิ และเจ้าที่